چگونه انتخاب رشته کنیم؟
خودتان انتخاب کنید
چرا انتخاب رشته برای بسیاری از کنکوری ها مشکل است؟
زیرا این داوطلبان نکته اصلی انتخاب رشته را متوجه نشده‌اند. آن‌ها گمان می‌کنند برای انتخاب رشته صحیح باید به اطلاعات تخصصی و دست‌اول دسترسی داشت و از آمار و ارقام و شانس قبولی رشته‌های مختلف آگاه شد و به افرادی که فوت‌وفن انتخاب رشته را بلد هستند مراجعه کرد.
اما مسأله اصلی این‌ها نیست. مسأله اساسی انتخاب رشته‌این است:
شما با انتخاب رشته، آینده علمی، شغلی و اجتماعی خود را تعیین می‌کنید. بنابراین ابتدا انگیزه‌های واقعی خودتان را کشف کنید و با خودتان روراست باشید. اهداف و خواسته‌های خود را بر روی کاغذ بیاورید. تصمیم‌گیری برایتان ساده‌تر می‌شود.
کدام رشته‌ها را برای تحصیل ترجیح می‌دهید؟
روش انتخاب رشته در کنکور سراسری طوری تدوین شده است که شما بتوانید انتخاب‌های خود را بر مبنای ترجیح و علاقه شخصی بنویسید پس شما به دو دلیل باید ابتدا خودتان را بشناسید.
اولاً: به دلیل اینکه انتخاب رشته یک امر سرنوشت‌ساز است و آینده زندگی شما را تعیین می‌کند.
ثانیاً: به دلیل اینکه در انتخاب رشته سراسری معیار اصلی ترجیح‌ها و علاقه شخصی شماست.
برای آنکه خودتان را بهتر بشناسید. ما فهرستی از سؤالات را در اختیار شما قرار می‌دهیم تا فکر شما منظم‌تر شود و بهتر بتوانید نظرات خود را تدوین کنید و سپس به تنظیم رشته‌ها بپردازید به این سؤال‌ها خوب فکر کنید و جواب بدهید.
برخلاف مسائل ریاضی و سؤال‌های کنکور برخی از این سؤال‌ها فقط یک جواب صحیح ندارند و ممکن است جواب شما صحیح باشد ولی با پاسخ دیگران تفاوت داشته باشد. مهم این است که شما خودتان و اهدافتان را به‌خوبی شناخته باشید و بدانید که چه می‌خواهید و بعدها از تصمیمی که گرفته‌اید پشیمان نشوید. به نظرات دیگران توجه کنید ولی بیش از همه شرایط و روحیات و شخصیت خود را در نظر بگیرید.
سؤال اول: انگیزه شما از تحصیل دانشگاهی چیست؟
۱) کسب علم و دانش ۲) کسب درآمد بیشتر ۳) اعتبار و وجهه اجتماعی ۴) خدمت به جامعه و همنوعان
پس‌ازاینکه به این سؤال پاسخ دادید رشته‌های دانشگاهی را به ترتیبی که به آن‌ها علاقه دارید به دنبال هم بنویسید و توجه کنید که آیا معیارهایتان را رعایت کرده‌اید.
سؤال دوم: آیا در شهرهای دیگری به‌جز شهر خودتان انتخاب رشته خواهید کرد؟
1- فقط در شهر خودم به دانشگاه خواهم رفت و در هیچ شهر دیگری انتخاب رشته نمی‌کنم.
2-علاوه بر شهر خودم در شهرهای خیلی نزدیک هم انتخاب رشته می‌کنم به‌طوری که نیازی به سکونت در آن شهرها نباشد و بتوانم پس از پایان کلاس به منزل خودمان برگردم.
3- علاوه بر شهر خودم در بقیه شهرها هم انتخاب رشته می‌کنم.
4- تحصیل در شهرهای دیگر را به تحصیل در شهر خودم ترجیح می‌دهم.
هرکدام از چهار گزینه بالا را که انتخاب کردید در دو سطر دلایل و توضیحات خود را هم بنویسید. ضمناً نفر ما را هم بخوانید:
توصیه ما به داوطلبان تهرانی و چهار شهر (اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز) این است که تا می‌توانید در شهر خودتان انتخاب رشته کنید و سپس به سراغ شهرهای دیگر بروید. داوطلبان شهرهای کوچک‌تر و شهرهای غیردانشگاهی اگر برای ادامه تحصیل به تهران یا شهرهای بزرگ‌تر بروند ممکن است از امکانات آموزشی بهتری برخوردار شوند اما برای داوطلبان شهرهای بزرگ‌تر این‌گونه نیست. درهرحال زندگی و تحصیل در شهر خودتان مزیت بزرگی است. به‌سادگی این مزیت را از دست ندهید.
مگر آنکه در شهرهای دیگر امکانات آموزشی بیشتری وجود داشته باشد، تسهیلات مالی و امکان سکونت برایتان فراهم شود، بتوانید دوری از خانواده را تحمل کنید و علاوه بر شما خانواده‌تان هم راضی باشند.
سؤال سوم : خوب به این سؤال فکر کنید
امسال یا سال آینده، کدام را ترجیح می‌دهید؟
در نگاه اول پاسخ به این سؤال خیلی روشن است. طبیعی است که همه داوطلبان می‌خواهند امسال در بهترین رشته ممکن قبول شوند ولی اگر این کار ممکن نبود چه باید کرد؟ آیا می‌پذیرید که سطح توقع خود را کمی پایین‌تر بیاورید و به رشته‌های دیگر هم قانع شوید؟ تا چه حد می‌توانید انعطاف نشان دهید؟ تا چه حد قبول شدن در کنکور امسال برایتان مهم است. پس دو گزینه زیر را با دقت بخوانید و یکی از این دو گزینه را انتخاب کنید و یادتان باشد که ممکن است امسال نتوانید در بهترین رشته موردعلاقه خود قبول شوید.
۱. می‌خواهم امسال حتماً در کنکور قبول شوم و نمی‌خواهم یک سال پشت کنکور بمانم.
۲. می‌خواهم حتماً در رشته موردعلاقه‌ام قبول شوم و حاضرم یک سال دیگر پشت کنکور بمانم.
سؤال چهارم: آیا می‌خواهید در زمینه‌های شغلی پدر مادر بستگان نزدیک و آشنایان خود ادامه تحصیل دهید؟
برخی داوطلبان اصلاً به زمینه اشتغال بعدی خود فکر نمی‌کنند و فقط به فکر قبول شدن در دانشگاه هستند. توصیه ما این است که امکانات شغلی محیط پیرامون خود را در نظر بگیرید و رشته‌هایی که امکان شغل یابی و کار کردن در آن‌ها را دارید را به دیگر رشته‌ها ترجیح بدهید. ممکن است زمینه اشتغال برای همه داوطلبان فراهم نباشد ولی در برخی موارد هم که امکان اشتغال در محیط پیرامون وجود دارد داوطلبان به زمینه‌های موجود شغلی خانوادگی بی‌توجه هستند.
سؤال پنجم: آیا به صلاح‌اندیشی‌های پدر و مادر و بستگان نزدیک خود اهمیت می‌دهید؟ آیا در میان آشنایان شما افرادی هستند که بتوانند در زمینه انتخاب رشته و شغل آینده‌تان به شما کمک کنند.
توصیه ما این است که از مشورت اولیا و بستگان و آشنایان خود حتماً بهره ببرید. تصمیم نهایی به عهده خود شماست ولی درهرحال خود را ازنظرات اولیاءتان محروم نکنید. حتی اگر آن‌ها اطلاعات کاملی درباره رشته‌های دانشگاهی ندارند از تجربه کار و زندگی آن‌ها حتماً بهره ببرید.
عادلانه‌ترین و منطقی‌ترین روش انتخاب رشته در کنکور!
هنوز هم خیلی‌ها باور نمی‌کنند که کار تا این حد ساده و در عین حال منطقی باشد. روش انتخاب رشته در کنکور سراسری تاکنون از مسیرهای متفاوتی عبور کرده است. و تا به حال روش‌های متعددی تجربه‌شده است. اما به نظر می‌رسد روش فعلی عادلانه‌ترین و منطقی‌ترین روش باشد. روزگاری بود که داشتن اطلاعات و آمار دست‌اول واقعاً می‌توانست شانس قبولی یک فرد را به طور کامل تغییر دهد. افرادی که ۱۰ یا ۲۰ سال پیش برای ورود به دانشگاه انتخاب رشته کرده‌اند به‌سادگی باور نمی‌کنند که انتخاب رشته تا این حد «منطقی» و «ساده» باشد.
دو عامل اساسی سبب عادلانه شدن و ساده شدن انتخاب رشته سراسری شده است.
اولاً: تعداد انتخاب‌ها یک‌صد تا است. این تعداد آن‌قدر زیاد است که بسیاری از داوطلبان نمی‌توانند همه این یک‌صد انتخاب را تکمیل کنند. بنابراین نگرانی برای کم‌آوردن جا وجود ندارد.
ثانیاً: در انتخاب رشته کنکور سراسری افراد یک‌به‌یک تعیین تکلیف می‌شوند یعنی زمانی که نوبت هر داوطلب فرارسید قرائت برگه انتخاب رشته او تا پایان ادامه پیدا می‌کند و فقط در صورتی قرائت انتخاب رشته‌های او متوقف می‌شود که در یکی از رشته‌های انتخابی‌اش قبول شده باشد.
این موضوع سبب می‌شود تا داوطلبان نگران نباشند که با جابجا نوشتن رشته‌هایشان شانس قبولی آن‌ها اضافه یا کم شود.
یک مثال ظاهراً اغراق‌آمیز: برای اینکه موضوع بهتر روشن شود یک مثال ظاهراً اغراق‌آمیز را مطرح می‌کنیم. فرض کنیم در یکی از مناطق دو داوطلب به نام های علی و حسن فقط یک رتبه با یکدیگر اختلاف داشته باشند.
فرض اول: رتبه علی ۲۰۰۰
رتبه حسن ۲۰۰۱
بدیهی است که هنگام انتخاب رشته ابتدا برگه علی قرائت خواهد شد که رتبه او یک نمره از حسن بهتر است.
فرض دوم: علی یک رشته دانشگاهی را به‌عنوان آخرین انتخاب خود برگزیده است و حسن همان رشته را به‌عنوان انتخاب اول خود نوشته است. حسن فکر می‌کند با این کار شانس خود را بالابرده است، در صورتی که این‌گونه نیست.
فرض سوم: تمامی ظرفیت یک رشته به‌جز یک صندلی پر شده است و فقط یک جای خالی باقی‌مانده است. نمرات علی و حسن برای قبولی در این رشته کافی است. اما علی در ۹۹ رشته بالاتر خود نمره قبولی را کسب نکرده است.
سؤال: آیا فکر می‌کنید که این جای خالی به کدام داوطلب می‌رسد؟ آیا این رشته به علی می‌رسد که آن را در انتخاب صدم خود نوشته یا به حسن که آن رشته را به‌عنوان اولین انتخاب خود برگزیده است؟
جواب: این صندلی خالی را علی تصاحب خواهد کرد زیرا رتبه او از حسن بهتر است هرچند او این رشته را در انتخاب یک‌صدم خود نوشته است ولی نسبت به حسن که آن رشته را در انتخاب اول خود نوشته و رتبه کمتری دارد، ارجح است.
نتیجه: اگر رشته‌ای را در میان صد انتخاب خود بالاتر یا پایین‌تر بنویسید شانس قبولی‌تان نسبت به دیگران کمتر یا بیشتر نمی‌شود.
با خیال آسوده انتخاب رشته کنید:
رشته‌ها را به ترتیب ارجحیت از اولین انتخاب تا صدمین انتخاب به دنبال یکدیگر بنویسید به شانس قبولی خودکاری نداشته باشید به اینکه کدام رشته استانی، قطبی و کشوری است کاری نداشته باشید.
به ظرفیت رشته‌ها هم کاری نداشته باشید. یادتان باشد که ترتیب نوشتن رشته‌ها شانس قبولی شما را کم یا زیاد نمی‌کند. رشته‌ها را طوری به دنبال یکدیگر بنویسید که هر رشته را نسبت به تمام رشته‌های بعدی ترجیح دهید و اگر احیاناً در انتخاب چهلم خود قبول شدید نگویید کاش انتخاب پنجاهم را زودتر می‌نوشتم.
ارجحیت: ملاک اساسی
در انتخاب رشته سراسری، ترجیح شخصی، اصلی‌ترین معیار است. باید رشته‌ها را به‌گونه‌ای پشت سر هم بچینید که هر انتخاب را به تمام انتخاب‌های بعدی ترجیح دهید.
چرا «ترجیح»؟
چرا واژه ترجیح را به کار می‌بریم و از واژه علاقه استفاده نمی‌کنیم؟ زیرا ترجیح معنایی گسترده‌تر دارد و به‌جز علاقه شامل مواردی نظیر امکان اشتغال، توانایی مالی خانواده، امکان سکونت در شهرستان موردنظر، نظر اولیاء و خانواده و حتی عواملی است که سبب اجبار داوطلب می‌شود. مثلاً ممکن است داوطلبی به یک رشته خاص خیلی هم علاقه نداشته باشد ولی به خاطر آن که به خدمت سربازی اعزام نشود. تحصیل در آن رشته را به قطع تحصیل و انجام خدمت وظیفه ترجیح دهد.
در انتخاب رشته کنکور «شانس قبولی» مهم‌تر است یا «ترجیح فردی»؟
به نظر ما اگر شما به‌دقت و درستی ترجیح‌های خود را بشناسید نیازی نیست به شانس قبولی خود در رشته‌های مختلف فکر کنید. در اینجا مثالی می‌زنیم تا موضوع بهتر روشن شود.
میکروبیولوژی یا داروسازی
فرض کنیم داوطلبی رشته میکروبیولوژی را به رشته داروسازی ترجیح می‌دهد. ولی میدانیم نمره قبولی رشته داروسازی بیش از رشته میکروبیولوژی است. اکنون این سؤال مطرح است آیا او باید رشته داروسازی را قبل از رشته میکروبیولوژی بنویسد یا پس از آن.
اگر این داوطلب رشته داروسازی را زودتر انتخاب کند درست است که انتخاب‌ها به ترتیب نمره قبولی صورت گرفته ولی اشکال مهم در این است که داوطلب به رشته داروسازی کمتر از میکروبیولوژی علاقه دارد و اگر در رشته داروسازی قبول شود از اینکه رشته داروسازی را زودتر نوشته است پشیمان خواهد شد.
از طرف دیگر اگر داوطلب رشته میکروبیولوژی را قبلاً انتخاب کند به نظر می‌رسد نوشتن رشته داروسازی پس از آن بی‌فایده است زیرا نمره موردنیاز برای قبولی در داروسازی بیش از رشته میکروبیولوژی است.
روش دوم بهتر است
ما با همین روش موافقیم زیرا اولاً ملاک اصلی ترجیح فردی داوطلب است. ثانیاً همیشه معلوم نیست که در سال جاری کدام رشته نمره بیشتری از رشته بعدی می‌خواهد. در طی سال‌های اخیر همیشه سطح نمره و رتبه قبولی برای رشته‌های مختلف در نوسان بوده است. بنابراین فقط به ترجیح‌های واقعی خود اتکا کنید و کاری به شانس قبولی و نمره‌های موردنیاز برای رشته‌های مختلف نداشته باشید.
«من نمی‌دانم به کدام رشته علاقه دارم»
این جمله‌ای است که برخی داوطلبان بر زبان می‌آورند و میگویند ما رشته‌ها را خوب نمی‌شناسیم. در اینجا ما چند توصیه مطرح می‌کنیم.
اولاً: در مورد شناخت رشته‌ها و شناخت علایق خود اغراق نکنید. علایق آدمی دستخوش تغییر است و بر اطلاعات هر فرد هم در طول زمان افزوده می‌شود ولی این دلیل نمی‌شود که به دلیل عدم شناخت کافی، از تصمیم‌گیری خودداری کنید.
ثانیاً در فرصت باقی‌مانده، شما می‌توانید در این مورد با آگاهان و صاحب‌نظرانی که در پیرامون خود سراغ دارید مشورت کنید و درباره رشته‌های مختلف پرس‌وجو کنید. البته درست‌تر آن است که هر دانش‌آموزی علایق و انگیزه‌های خود را در طول زمان و در دوران تحصیل بشناسد و اطلاعات مربوط به رشته‌ها را در طی سال‌های دوره راهنمایی و دبیرستان کسب کند. به هر حال اگر از همین حالا هم‌دست به کار شوید بهتر از آن است که در هفته آخر و قبل از انتخاب رشته به صرافت شناخت رشته‌ها بیافتید.
روش عملی برای کار
شروع کنید:
انتخاب رشته را از هم‌اکنون آغاز کنید. لازم نیست منتظر دریافت کارنامه بمانید. چارچوب و ساختار اصلی انتخاب رشته خود را همین حالا تعیین کنید ولی پس‌ازاینکه کارنامه را دریافت کردید به جزئیات بپردازید.
سه گروه
مجموعه رشته‌های انتخابی خود را به سه گروه تقسیم کنید:
گروه اول: رشته‌های ایده آل (حدود پنجاه رشته)
گروه دوم: رشته‌های متعادل (حدود هشتاد رشته)
گروه سوم: کف قابل‌قبول (حدود بیست رشته)
قبل از توضیح دربارۀ هر گروه از رشته‌ها، توجه کنید که معنی این اصطلاحات برای داوطلبان گوناگون فرق می‌کند. آنچه برای یک داوطلب در ردیف رشته‌های متعادل است، برای دیگری کف قابل‌قبول محسوب می‌شود و ممکن است برای داوطلب دیگر ایده آل باشد. بنابراین هر داوطلبی باید رشته‌های ایده آل، متعادل و کف قابل‌قبول مخصوص به خود را تعیین کند.
رشته ایده آل خود را پیدا کنید تا پشیمان نشوید
رشته‌های انتخابی خود را با رشته‌های ایده آلتان آغاز کنید و چندان به رتبه‌ای که در کنکور می‌آورید توجه نداشته باشید. به‌عنوان مثال اگر یک داوطلب رشتۀ تجربی رتبه شش هزار کسب کرده باشد با توجه به ظرفیت رشته پزشکی نمی‌تواند در رشته پزشکی قبول شود ولی اگر به این رشته خیلی علاقه مند است می‌تواند از میان رشته‌های پزشکی دانشگاه‌های مختلف چهار یا پنج مورد را در صدر انتخاب‌های خود بگنجاند.
نوشتن رشته‌ای که در آن قبول نمی‌شویم چه فایده دارد؟
ممکن است این سؤال به نظر شما هم رسیده باشد. واقعاً چه فایده‌ای دارد که رشته‌ای را بنویسیم که مطمئن هستیم در آن رشته پذیرفته نمی‌شویم؟ این سؤال دو پاسخ دارد: اولاً وقتی تمام رشته‌های انتخابی خود را نوشتید، آن‌ها را بشمارید. به‌احتمال زیاد هنوز مجموع رشته‌های انتخابی شما از صد تا خیلی کمتر است. یعنی شما هم نظیر بسیاری از داوطلبان در انتهای لیست انتخاب رشته خود تعدادی جای خالی خواهید داشت. خوب آیا اشکالی دارد که تعداد این جاهای خالی در انتهای جدول انتخاب رشته کمتر باشد؟ آیا به‌این‌ترتیب چیزی از دست خواهید داد؟ معلوم است که نه.
بنابراین اگر چند رشته ایده آل را در صدر انتخاب‌هایتان بنویسید ولی از انتخاب‌های اصلی و کف قابل‌قبول شما چیزی حذف نشود هیچ اشکالی به وجود نخواهد آمد و شانس شما اصلاً کم نخواهد شد.
ثانیاً: اگر تصمیم بگیرید اولین رشته خود را طوری انتخاب کنید که در آن شانس قبولی داشته باشید شاید بعضی رشته‌های دلخواه خود را از دست بدهید. ممکن است خود را دست‌کم بگیرید و از برخی رشته‌ها که در آن‌ها شانس قبولی هم دارید صرف‌نظر کنید. خوب فکر کنید. آیا واقعاً می‌شود نقطه‌ای را که از آنجا شانس واقعی شما آغاز می‌شود مشخص کرد؟ حتی اگر اطلاعات شما دقیق هم باشد باز هم مربوط به سال گذشته است و ممکن است امسال نمره‌ها و رتبه‌های قبولی رشته‌های مختلف تغییر کند. بنابراین حالا که تعداد انتخاب‌های شما زیاد است بهتر آن است که حدود بیست رشته اول را از میان رشته‌های ایده آل خود برگزینید حتی اگر شانس قبولی شما در آن رشته صفر باشد. مطمئن باشید کامپیوتر سازمان سنجش به شما نخواهد خندید و شما چیزی را از دست نخواهید داد ولی آنچه به دست می‌آورید (به‌جای فکر کردن به شانس قبولی) توجه به ارجحیت‌ها و علایقتان است.
رشته‌های متعادل را انتخاب کنید
بیشترین حجم رشته‌های انتخابی شما را رشته‌های متعادل تشکیل می‌دهند تقریباً شصت انتخاب خود را به صورت واقع‌بینانه از رشته‌هایی انتخاب کنید که با در نظر گرفتن وضع آموزشی شما متعادل به شمار می‌آیند.
البته ممکن است وضعیت آموزشی شما خیلی خوب باشد و مثلاً در کنکور رتبه سه‌رقمی به دست آورید در این صورت رشته‌های ایده آل و رشته‌های متعادل برای شما فرقی نخواهند داشت اما اگر داوطلبی دارای رتبه چهار هزار یا پنج هزار باشد تعیین انتخاب‌های ایده آل او کمی دشوار است. رشته‌ها را به ترتیب «ترجیح فردی» خود پشت سر هم بنویسید. سپس انگشت خود را روی هر یک از انتخاب‌ها بگذارید و آن را با تمام انتخاب‌های بعدی مقایسه کنید و این سؤال‌ها را از خودتان بپرسید:
- آیا این رشته را به همه انتخاب‌های بعد ترجیح می‌دهم؟
- اگر در این رشته قبول شدم بعداً پشیمان نخواهم شد؟
- و نمی‌گویم کاش یکی از بعدی‌ها را زودتر می‌نوشتم؟
بدیهی است برای آنکه کارتان دقیق باشد باید بارها و بارها ترتیب رشته‌ها را موشکافانه بررسی کنید و ترتیب آن‌ها را تغییر بدهید تا به بهترین آرایش و نظم ممکن در میان انتخاب‌های خود برسید.
معیار اصلی در ترتیب و توالی رشته‌ها فقط ترجیح فردی خود شماست. با دیگران مشورت کنید، از امکان شغلی و درآمد رشته‌ها بپرسید. از امکان ادامه تحصیل و بازار کار بپرسید. نظر خانواده و دوستان و معلمین و آشنایان خود را هم حتماً جویا شوید ولی به یک‌چیز اصلاً کار نداشته باشید و آن‌هم این است: «شانس قبولی من در کدام رشته بیشتر است؟»
مبادا رشته‌ای را که ترجیح نمی‌دهید فقط به خاطر اینکه آن رشته به نمره بالاتر و رتبه بیشتری نیاز دارد در انتخاب‌های بالاتر خود بنویسید.
رشته‌ای را بالاتر بنویسید که آن رشته برای شما مناسب‌تر است به رتبه موردنیاز آن رشته اصلاً کاری نداشته باشید.
کف قابل‌قبول را در انتخاب رشته خود چگونه تعیین کنیم؟
این یک موضوع کاملاً شخصی است البته خوب است در این مورد با اولیاء و مشاوران مورداطمینان خود نیز مشورت کنید. این سؤال را از خودتان بپرسید:آخرین رشته‌هایی که ترجیح می‌دهم در آن‌ها قبول بشوم و یک سال پشت کنکور نمانم کدام است؟
این سؤال حساسی است. زیرا مثلاً ممکن است یک داوطلب رشته ریاضی به‌سادگی رشته‌های کارشناسی فیزیک و ریاضی یا آمار با اقتصاد نظری را کنار بگذارد و بگوید من حتماً باید در رشته‌های مهندسی پذیرفته شوم ولی بعد از اعلام نتایج از اینکه تصمیم بلند پروازانه گرفته است پشیمان شود. از سوی دیگر ممکن است داوطلبی رشته‌های کاردانی را هم انتخاب کند ولی پس از قبولی ناراضی باشد و با اکراه سر کلاس درس حاضر شود و تمایلی برای درس خواندن نداشته باشد.
«کف قابل‌قبول»
این یک اصطلاح ویژه است. حدود بیست رشتۀ پایانی خود را در حد کف قابل‌قبول تعیین کنید. بدیهی است «کف قابل‌قبول» برای داوطلبان مختلف متفاوت است. یک داوطلب رشته ریاضی را در نظر بگیرید که معدل 5/19 دارد و امسال دانش‌آموز دوره پیش‌دانشگاهی شهر تهران بوده است و در کنکور رتبه ۳۰۰ به دست آورده است. کف قابل‌قبول این داوطلب ممکن است در حد رشته مهندسی مکانیک در دانشگاه‌های شهر تهران باشد و مثلاً رشته‌های مهندسی مواد معدن و شیمی را هم انتخاب نکند و جز دانشگاه‌های تهران به سراغ دانشگاه‌های دیگر هم نرود.
پس برای تعیین کف قابل‌قبول خود خوب فکر کنید. شاید حساس‌ترین قسمت انتخاب رشته همین تعیین کف قابل‌قبول باشد. کف قابل‌قبول شما کدام است؟
- رشته‌های کارشناسی در شهرستان‌های دیگر؟
- رشته‌های شبانه؟
- رشته‌های پیام نور؟
- رشته‌های کاردانی؟
تصمیمی بگیرید که یک سال بعد و چند سال بعد هم از آن ناراضی نباشید.
یک ماتریس ساده برای انتخاب دقیق تر:
۱- تعیین شهر اصلی
ابتدا اصلی‌ترین شهر را که می‌خواهید در آن انتخاب رشته کنید در ستون اول جدول بنویسید.
مثال ۱ برای تهرانی‌ها
برای داوطلبان تهرانی قاعدتاً اصلی‌ترین شهر، تهران است زیرا در این انتخاب چند عامل دیگر را تقویت می‌کنند: محل سکونت خانواده، تعداد دانشگاه‌ها و اعتبار و امکانات آموزشی آن‌ها.
مثال ۲ برای ساکنین شهرهای بزرگ
در شهرهای بزرگ که در آن‌ها مراکز معتبر دانشگاهی وجود دارند ممکن است داوطلب به سه روش شهر اصلی خود را در نظر بگیرد:
الف- شهر خود را به‌عنوان شهر اصلی در نظر بگیرید.
ب- تهران را در اولویت اصلی قرار دهید.
پ- تهران و شهر خود را در یک درجه از اهمیت قرار دهید. شهر خود را به دلیل اهمیت بومی بودن و تهران را به دلایل تعدد و اعتبار دانشگاه‌های آن.
اخطار: قبل از انتخاب شهر اصلی، به امکان سکونت خود در آن و رضایت خانواده توجه کنید.
مثال ۳ برای ساکنین شهرهای کوچک
در شهرهای کوچک که فاقد دانشگاه است یا مراکز دانشگاهی آن‌ها در حدی نیست که داوطلب آن‌ها را به‌عنوان اصلی‌ترین انتخاب‌های خود بپذیرد ممکن است به یکی از روش‌های زیر عمل کنید.
الف- شهرهای بزرگ و مراکز دانشگاهی نزدیک به خود را در اولویت اول قرار دهید.
ب- شهر تهران را به‌عنوان اولویت اول خود قرار دهید.
ج- شهر خود را به‌رغم آنکه مرکز دانشگاهی کوچکی دارد در اولویت اصلی قرار دهید.
د- تهران و شهرهای بزرگ و شهر خود را در یک درجه اهمیت قرار دهید.
۲- تعیین رشته موردعلاقه
در ستون دوم، نام رشته‌های موردعلاقه خود را به ترتیب ارجحیت بنویسید. در اینجا به نام دانشگاه‌ها و شهرستان‌ها کاری نداریم و فقط می‌خواهیم بدانیم رشته‌های موردعلاقه شما کدام است؟
3- تعیین دانشگاه‌ها به ترتیب ارجحیت
در ستون دوم نام دانشگاه‌های موردنظر خود را به ترتیب اولویت بنویسید. این قسمت بیشتر در مورد شهر تهران کاربرد دارد. زیرا در تهران دانشگاه‌های متعددی وجود دارند و خوب است هر داوطلب اولویت دانشگاه‌ها را ازنظر خودش مشخص کند.
| شهر اصلی | رشته‌های موردعلاقه | دانشگاه‌ها | سایر شهرها | رشته‌های کف |
4- سایر شهرستان‌ها
هنگام نوشتن انتخاب‌های خود، اولویت را به «رشته» بدهید و هر یک از رشته‌ها را در تمام دانشگاه‌های شهر (یا شهرهای اصلی) خود بنویسید. پس از آنکه نام تمام رشته‌های موردعلاقه خود را نوشتید و این قسمت از فهرست تمام شد می‌توانید همین رشته‌ها را در سایر شهرستان‌ها انتخاب کنید. انتخاب شهرهای دیگر مشروط به رضایت خانواده شماست. ضروری است قبلاً تمام مسائل مربوط به شهرستان رفتن را دقیقاً بررسی کنید. در ستون چهارم نام شهرهای دیگر را (اولویت‌های آخر شما) بنویسید.
5- رشته‌های «کف قابل‌قبول»
در پنجمین و آخرین ستون، رشته‌های کف قابل‌قبول خود را بنویسید. اگر شما داوطلب متوسطی هستید و رتبه شما در حدود هفت هزار یا هشت هزار است رشته‌های پیام نور غیرانتفاعی تجزیه‌ای و کاردانی‌ها را در ستون پنجم بنویسید.
تنظیم لیست نهایی انتخاب رشته
پس از تکمیل ستون‌ها می‌توانید به یکی از سه روش زیررشته محل‌ها را انتخاب کنید.
روش اول:
۱- اولین رشته موردعلاقه‌تان را در همه دانشگاه‌های شهر اصلی انتخاب کنید ولی قبل از آنکه به سراغ رشته دوم بروید همان رشته را در سایر شهرها نیز ادامه بدهید و فقط پس از آنکه رشته اول را در تمام شهرهای موردنظر نوشتید به سراغ رشته دوم بروید و آن رشته را نیز در تمام شهرها بنویسید.
توجه: ما با این روش چندان موافق نیستیم. البته دیده‌شده برخی علاقه‌مندان افراطی رشته‌های خاص نظیر پزشکی، حقوق و عمران به‌این‌ترتیب عمل می‌کنند. آن‌ها میگویند من می‌خواهم در رشته عمران قبول بشوم و اصلاً برایم مهم نیست که به کجای کشور بروم. این افراد به دلیل علاقه بیش‌ازحد به رشته دلخواه خود از امتیاز سکونت در شهر خود و زندگی با خانواده می‌گذرند و به اعتبار رشته‌ها، به مشکلات سکونت در شهرهای دورتر توجه نمی‌کنند.
روش دوم:
اولین رشته را در تمام دانشگاه‌های شهر اصلی انتخاب کنید و سپس رشته دوم را در شهر اصلی انتخاب نمایید و سپس رشته دوم را در شهر اصلی بنویسید و پس‌ازاینکه چند رشته را در شهر اصلی خود نوشتید به سراغ شهرهای دیگر بروید و نام رشته‌ها را به ترتیب در شهرهای دیگر بنویسید.
روش سوم:
اولین رشته را فقط در بعضی دانشگاه‌های شهر اصلی خود بنویسید. مثلاً ممکن است یک داوطلب رشته ریاضی رشته اول خود را در دو دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران بنویسد. سپس رشته‌های دوم و سوم و چهارم خود را هم در این دو دانشگاه بنویسد. سپس همین رشته را در سایر دانشگاه‌های شهر تهران بنویسید و آنگاه به سراغ شهرهای دیگر برود.
ما روش دوم را پیشنهاد می‌کنیم، زیرا فکر می‌کنیم در بین سه فاکتور شهر و رشته و دانشگاه اولویت نخست با «شهر» و اولویت بعدی با «رشته» است.
دیدگاهتان را بنویسید